Çocuklar okumayı nasıl öğrenirler: Yaşlara göre gelişim süreci

0-2 Yaş: Kitaplarla bağ kurma

Bebekler gözlem yapmayı severler. Bebeğinize her kitap okumanızda bebeğiniz, sayfaları çevirmek ve yazıları soldan sağa doğru izlemek gibi okumayla ilgili temel kavramları idrak eder. Birlikte kitap okurken, resimlere işaret edin ve isimleri söyleyerek, resim hakkında konuşun. Bebeğinizi büyüdükçe sayfaları çevirme ve resimleri işaret etme konusunda sizi taklit edecektir.

Bebekler kucağa alınmayı ve kendileriyle konuşulmasını da severler. Ve kitap okumak, konuşma biçimlerini ve çeşitli seslerin nasıl çıkarılacağını öğrenmeleri açısından mükemmel bir fırsat sağlar. Çocuğunuza kitap okurken bunu bir sohbet gibi düşünün. Kitap okumayı eğlenceli bir karşılıklı iletişime dönüştürün. Gördüğünüz resimleri tanımlayın, sorular sorun, duyguları ifade edin. Her kitabi keşfedilecek yeni bir dünya olarak değerlendirin.

3 – 5 Yaşlar: Okumaya hazırlık

Çocuğunuz okumaya başlamadan önce uzun bir süre boyunca, sayfada yer alan tüm bu siyah benekleri anlamlandırabilmesini sağlayacak temel becerileri kazanacaktır. Yazılar ve kitaplarla aşina olacak ve kitapların işleyişini öğrenecektir. Bunun ardından harfleri tanımaya başlayacaktır: Ne kadar çok sayıda harfi tanırsa dikkatini de o ölçüde bu harflere ait seslere yoğunlaştırabilecektir. Çocuğa bol bol kelimeleri işitme fırsatları sağlayın, böylece kelimeler içindeki farklı sesleri ayırabilecek ve bunları ustalıkla kullanacaktır. Yazı sistemi konuşurken çıkardığımız sesleri temsil ettiğinden bu önemlidir.

Ana sınıfı – 2. sınıf: Okumayı Öğrenme

Okumayı öğrenme genellikle iki pedallı bisiklet kullanmayı öğrenmekle kıyaslanır. Kendi başına bisikletle dolaşmaya başlamadan önce gidonu tutmayı, denge kurmayı, pedalları çevirmeyi ve hızlanmayı öğrenmesi gereklidir. Benzer şekilde çocuğun bir kitabı kendi başına okuyabilmesi için, önce kelimeleri seslendirmeyi (fonetik) öğrenecek, ardından sık kullanılan kelimeleri tanıyacak, daha sonra metinlerin ne anlama geldiğini kavrayacak ve sonunda öykünün anlamını yitirmeden hızla okumayı başaracaktır.

3 – 5. Sınıflar: Kitap okumaktan hoşlanmaya başlamak

Artık esas amaç çocukların her dalda (matematikten tarihe) yeni konuları öğrenmek amacıyla sahip olduğu becerileri kullanabilen, istekli, bağımsız okuyucular olmalarıdır. Daha basit bir ifade ile, çocuklar ikinci sınıf boyunca okumayı öğrenmeye odaklanırlar. Bundan sonra ise “öğrenmek için” ve zevk aldıkları için okurlar. Çocuğunuz aktif olarak okumayı, sürekli düşünmeyi ve sorgulamayı da öğrenmelidir. Okumakta ustalaşan çocuklar kelimeleri otomatik olarak tanır ve böylece dikkatlerini fikirler ve daha önceden sahip oldukları bilgiler arasında bağlantı kurmaya yönlendirebilirler. Eğer rahatlıkla okuyamıyorsa ve okumak için çok çaba harcaması gerekiyorsa, çocuğunuz okumaktan kaçınacaktır.

6 – 8. Sınıflar: Yaşamak için okumak

Çocuğunuz artık edebi eserleri analiz edebilecek ve ders programının (sosyal bilgiler, fen, matematik, sağlık ve yabancı diller) tüm içeriğini öğrenebilecek düzeyde gelişmiş okuma becerilerine sahip olmuştur. Artık okumak, bilgi edinmeyi, karmaşık materyalleri anlamlandırmayı ve edebiyat ve popüler yayınlardan zevk almayı sağlayan güçlü bir araç haline gelmiştir.Bu nedenle beşinci sınıftan sonra dersler mevcut becerilerin inceltilmesi ve güçlendirilmesine yöneliktir: Örneğin ne zaman ve nasıl sadece gözden geçirmekle yetinebileceği ya da dikkatle okuyup, düşünmesi gerektiğini kestirebilmesi gibi. İyi okuyucular ise okurken sürekli kendi kendilerine sorular yöneltirler.