İSLÂM TARİHİ

İslâmiyet Öncesi Arabistan: Arabistan'da kabile yaşantısı ve Bedevîlik vardı. Sosyal adaletsizlik vardı. Kan davası yaygındı. Siyasî birlik yoktu. Kadının hiçbir sosyal hakkı yoktu. Kölelik vardı. Puta tapıcılık yaygın olmasına rağmen Musevî, Hristiyan ve Hz. ibrahim inancını devam ettirenler de vardı (Hanefî). Kabe kutsal sayılırdı. Mekke'de özellikle edebiyat gelişmiştir.

İslâmiyetin doğuşu: Hz. Muhammed Hicaz bölgesinde Mekke'de doğdu. Hz. Hatice ile evlendi ve 40 yaşında peygamber oldu. İlk inananlar Hz. Hatice, Hz. Ali, Hz. Ebubekir ve azatlı kölesi Hz. Zeyd'dir. İslâmiyetin putları reddedip insanları eşit görmesi kan davasını yasaklaması, ekonomik çıkarlarını kaybetmek istemeyenlerin Müslümanlara baskı yapmasına neden oldu. Medinelilerin daveti üzerine Hicret gerçekleşti (622). Göç edenlere Muhacir Medineli müslümanlara Ensar denirdi.

Hicretin sonuçları: Medine'de İslâm devleti kuruldu. Ensarla muhacir kardeş ilân edildi. İslâmiyet daha hızlı yayıldı. Hicret hicrî takvimin başlangıcı sayılır.

Bedir Savaşı: 624'de Müslümanlar Mekke'de yağmalanan mallarına karşılık Mekkelilerin kervanına saldırdılar. Sonucunda; ilk zafer olan bu savaşla Şam Ticaret Yolu'nun kontrolü kısmen Müslümanların eline geçti. İslam savaş hukukunun temeli atıldı.

Uhud Savaşı: 625 yılında Mekkeliler'in Bedir Sa-vaşı'nın intikamını almak istemesiyle çıktı. Sonucunda; Mekkeliler kazandı, ama kesin sonuca ulaşılamadı. Hz. Muhammed'e itaatin önemi anlaşıldı.

Hendek Savaşı: 627 yılında Mekkelilerin Müslümanları tamamen yok etmek istemeleri üzerine yapıldı. Sonucu, Müslümanlar kazandı. En önemli özelliği; Müslümanların son savunma savaşıdır.

Hudeybiye Antlaşması: 628 yılında Hz. Muham-med'in hac için Mekke'ye gitmek istemesi ancak Mekkeliler'in Müslümanlar'a izin vermemesi üzerine bu antlaşma imzalanmıştır. Bu antlaşmaya göre;

*iki taraf 10 yıl süre ile silah kullanmayacak.

* Mekkelilerden reşit olmayanlar, Medine'ye kabul edilmeyecek. Medine'den Mekke'ye gidenler geri gönderilmeyecek.

* Müslümanlar, o yıl Hac yapmayacak, gelecek yıl Mekkeliler şehri üç gün boşaltılacak ve Müslümanlar gelip Hac vazifesini yerine getirecek.

*Arap Kabileleri'nden isteyenler Mekke'nin, isteyenler Medine'nin himayesine girebilecekler. Fakat her iki taraf da kabilelere askeri yardım yapmayacak.

Hayber'in Fethi (629): Yahudilere karşı düzenlenen sefer sırasında Hayber Kalesi alınıp Yahudiler bu bölgeden çıkarıldı. Böylece islâmiyetin yayılması hızlandı.

Mute Savaşı (629): Savaşın en önemli özelliği; ilk Müslüman Bizans savaşı olmasıdır.

Mekke'nin Fethi (630): Hz. Muhammed hac sırasında yaşanan zorlukları bitirmek ve Kabe'yi putlardan arındırmak için yaptığı seferdir. Bütün Arabistan'ın fethini sağlayan önemli bir başlangıç oldu. Mekke'nin alınmasıyla tüm halk müslüman oldu.

Tebük Seferi (631): Hz. Muhammed, Bizans'ın Arabistan'a sefer düzenleyeceği haberini aldıktan sonra yaptığı seferdir (Bu haber asılsız çıkmıştır.). Bu, Hz. Muhammed'in son seferidir. Vefatı ise 632'dir.

DÖRT HALİFE DÖNEMİ

Hz. Ebubekir, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali seçimle halife olarak geldiler. Bu dönem İslâm Cumhuriyeti Dönemi de denir.

Hz. Ebubekir Dönemi:

Yalancı peygamberler ve zekât vermek istemeyenler bastırılarak Arabistan'da siyasi birlik sağlandı. Arabistan'ın fethi tamamlanıp, Arabistan dışında ilk fetihlere başlanmıştır. Kur'an-ı Kerim kitap haline getirilmiştir. Halife, memur ve askerlere maaş bağlanmıştır. Bizans'la yapılan Yermük sa-vaşı'yia Suriye kapıları aralanmıştır.

Hz. Ömer Dönemi:

Suriye, Filistin ve Kudüs toprakları Bizans'la yapılan Ecnadin Savaşı ile ele geçirilmiştir. Sasa-ni Devleti ile yapılan Nihavet Savaşı ile Sasani Devletine son verilerek İran toprakları ele geçirilmiştir. Böylece ilk kez Türkler'le Müslümanlar sınır komşusu oldu. Hicrî takvim hazırlanıp kullanılmaya başlandı. Fethedilen ülkeler idarî yönden büyük illere ayrıldı, ilk kez divan teşkilâtı kuruldu. İlk ordı teşkilâtı kuruldu. Adlî teşkilât kuruldu. İkta sistem uygulamaya başladı. Mahkemelere kadılar tayir edildi. İdare ve yargı birbirinden ayrıldı. Kuzey Af rika'da ilk fetihler (Mısır fethedilerek) başlamıştır Doğu Anadolu'da ilk fetihlere başlanmıştır.

Hz. Osman Dönemi:

Türk - Müslüman savaşları başladı, ilk İslârr donanması kuruldu, islâm tarihindeki ilk iç karışık lıklar Mısır ve Irak'ta çıktı. Kur'an-ı Kerin çoğaltılarak eyaletlere gönderildi. Kuzey Afrika'da ki fetihlere devam edildi Trablusgarb ve Tunus alı narak, Hz. Osman şehit edildi.

Hz. Ali Dönemi:

Cemel (Deve) Olayı denilen (Hz. Aişe'nin deve si etrafında olduğu için) savaşta Hz. Aişe ile, Sıffiı Savaşı'nda Muaviye ile savaştı, islâm tarihindek ilk ayrılıklar ortaya çıkarken fetihler durmuştur.

EMEVÎ DEVLETİ (661 - 750)

Devletin kurucusu Hz. Ali döneminde Şam val; si olan Muaviye'dir. Başkenti Şam'dır. İç karışıklık lar sona erdi. Ancak halifelik saltanata dönüştı Müslümanlar İstanbul'u ilk kez kuşattı. İslâm dür yaşındaki kesin ayrılık 680'de Hz. Hüseyin'in Keı bela'da şehit edilmesiyle ortaya çıktı Şii'lik oluştı Arapça resmî dil oldu. İlk islam parası bastırıldı. İl İslam muhafız (polis) ve posta teşkilatı kuruldu.

Kadiz Savaşı ile Müslümanlar Tarık Bin Ziya komutasında İspanya'yı fethettiler. Puvatya Savaşı ile islâm Orduları yenilince Bc tı Avrupa fetihleri durdu. Şiiler'in çalışmaları, Eme vî ailesi arasındaki geçimsizlik, Abbasîler'in çalı; maları, Emevîler'in Arap olmayan Müslümanlar değer vermemeleri (Milliyetçilik yapmaları) önenr memuriyetlere Emevî ailesinden olanları getirmeli ri yıkılış nedenleridir.

ABBASİLER DÖNEMİ

Bağdat şehri kurulup başkent yapıldı. Eski Yı nan ve Hellen kültürleri eserleri Arapça'ya çevrik İslam tarihinde ilk vezirlik makamı kuruldu.

Harun Reşit Dönemi en parlak dönemidir. Türkler için Samerra şehri kuruldu. Bizans sınırlarında Avasım ordugah şehirleri oluşturularak Bizans'a karşı önlem alındı. Abbasîler'in hoşgörülü ve eşitlikçi siyaseti ile Türkler bu devirde İslâmiyete girdiler.

Abbasiler'in merkesi otoritesi zayıflayınca toprakları üzerinde küçük devletçikler oluşmuştur. Bunlara "Tevaif-i Mülük" denir.

Bazıları: Tolunoğulları, Akşitler (ihşitler), Fatımi-ler, Büveyhuoğulları, Samanoğulları gibi. Büyük Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey, Abbasi Halifesi Şii Büveyhoğulları'nın elinden kurtarınca, Büyük Selçuklular yani Türkler İslam'ın koruyuculuğunu üstlenmişlerdir.Devlete kesin olarak Moğol İlhanlılar'ın kurucusu Hülagü son vermiştir.